|
مبانی نظری تعریف دوستدار کودک و شاخص های شهر دوستدار کودک
مبانی نظری تعریف دوستدار کودک و شاخص های شهر دوستدار کودک
|
|
| دسته بندی | فنی و مهندسی |
| فرمت فایل | docx |
| حجم فایل | 186 کیلو بایت |
| تعداد صفحات فایل | 117 |
مبانی نظری
بخش اول: تعریف دوستدار کودک 44
3-1-مقدمه 44
3-2-تعریف کودک 45
3-3-ویژگی های کودک 46
3-4-کودک و نیازهای اجتماعی 47
3-5-کودک و زندگی جمعی در شهر 49
3-6-کودک و حقوق شهروندی 59
3-7-کودک و شهرسازی 59
3-8-یونیسف 62
3-8-1-پیمان نامه حقوق کودک 63
3-8-1-1-چگونگی ایجاد پیمان نامه 63
3-8-1-2-چیستی پیمان نامه 64
3-8-1-3-ضرورت تدوین پیمان نامه 65
3-8-1-4-مفاد پیمان نامه حقوق کودک 65
3-9-شهر دوستدار کودک 72
3-9-1-گرایش ها و الزامات شکل گیری شهر دوستدار کودک 72
3-9-2-پیش زمینه های تئوریک و جریان تاریخی شکل گیری شهرهای دوستدار کودک 73
3-9-3-اساس نامه شهرهای دوستدار کودک 74
3-9-4-تعریف شهر دوستدار کودک 75
3-9-5-دلایل ایجاد شهرهای دوستدار کودک 77
3-9-6-شهر دوستدار کودک، ابعاد و مفاهیم 78
3-9-7-الگوریتم اجرا و تحقق پذیری شهر دوستدار کودک 79
3-9-8-نقش یونیسف در اجرای شهرهای دوستدار کودک 80
3-9-9-شروط لازم برای تحقق پذیری شهر دوستدار کودک 80
3-9-9-1-مشارکت کودکان 81
3-9-9-2-چارچوب حمایتی 81
3-9-9-3- راهبرد توسعه بر مبنای پیمان حقوق کودکان 82
3-9-10- شبکه شهرهای دوستدار کودک اروپا 82
3-9-11-چگونگی تاثیر محیط¬های دوستدار کودک بر بهبود سلامت کودکان 84
3-9-11-1- فعالیت 84
3-9-11-2- ایمنی و امنیت 85
3-9-11-3-احساس مثبت از خود 85
3-9-12-تاریخچه 85
3-9-12-1-جهان 86
3-9-12-1-1-شرایط کودکان در جهان 86
3-9-12-1-2-حقوق کودک در جهان 86
3-9-12-1-3-حقوق بشر و کودکان 87
3-9-12-1-4-ابتکار عمل¬های بین¬المللی مرتبط با کودکان 87
3-9-12-1-5-سیر تحولی شکل گیری ایده شهر دوستدار کودک 88
3-9-12-2-ایران 89
3-9-12-2-1-روند رشد طرح شهر دوستدار کودک در ایران 89
3-9-12-2-2-مصوبه شورای اسلامی شهرتهران 90
3-9-12-2-3-اولین توجه جدی وعملی به بحث دوستدار کودک در ایران 93
3-9-12-2-4-انجمن های دوستدار کودک در ایران 94
3-9-12-2-5-شبکه ی دوستداران کودک در ایران 96
3-9-12-2-6-1-متن نظام نامه ی شبکه دوستداران کودک در ایران 96
3-9-12-2-6-2-اهداف شبکه دوستدار کودک 100
3-9-12-2-6-3-چالش‌های شبکه دوستدار کودک 101
3-9-12-3-جامعه دوستدار کودک چیست؟ 101
3-9-12-4-ضوابط انتخاب جامعه دوستدار کودک 102
3-9-12-4-1-روش اجرا 102
3-9-12-4-2-فرآیند برنامه‌ریزی و اجرا 103
3-9-12-4-3- مدیریت پروژه 104
3-9-12-4-4- نتایج قابل حصول 105
3-9-12-5-شیراز و دوستدار کودک 105
بخش دوم: شاخص های شهر دوستدار کودک
3-10-مهمترین اهداف شهر دوستدار کودک 107
3-11-ویژگی های شهر دوستدار کودک 107
3-11-1-ویژگی های شهر دوستدار کودک از دید برنامه ریزی شهری 108
3-12-شاخص ها و معیارهای شهر دوستدار کودک در منابع علمی و پروژه های مختلف 110
3-13-ویژگی شاخص ها براساس چارچوب اسمارت smart 111
3-14-معیارهای شهر دوستدار کودک از دیدگاه دریسکل 111
3-15-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس گزارش the ask the children 113
3-16-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس تحقیق چاولا و بارتلت 115
3-17-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس یک پژوهش دقیقترتوسط بارتلت 117
3-18-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس مطالعات انجمن جلوگیری از سوءاستفاده
از کودکان 119
3-19-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس پژوهش انجمن ARACY 119
3-20-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس شاخص های موسسه SCY 121
3-21-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس تحقیقات انجمن وابسته به یونیسف
در فرانسه و انجمن ملی شهرداری های فرانسه 121
3-22-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس تحقیقات لیزا هارلی 122
3-23-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس پروژه تحقیقاتی افریقای جنوبی 123
3-24-معیارهای شهر دوستدار کودک بر اساس مطالعه مقایسه ای تطبیقی از دو محله 123
3-25-چارچوب به دست آمده از پایان نامه طراحی شهری به منظور ایجاد محیط شهری
دوستدار کودک 128
3-26-چارچوب به دست آمده از پایان نامه تحلیل و برنامه ریزی شهر دوستدار کودک 131
3-27-ویژگی های شهر دوستدار کودک از منظر معماری و شهرسازی 134
3-27-1-آسایش، ایمنی و امنیت 134
3-27-2-پیوند با طبیعت 135
3-27-3-جذابیت و تازگی 136
3-27-4-خوانایی 136
3-27-5-دسترسی به امکانات 137
3-27-6-وجود مؤسسات و فضاهای مرتبط با کودک 137
3-27-7-توجه به کودکان معلول 138
3-28-جمع بندی 139
بخش اول: تعریف دوستدار کودک
3-1-مقدمه
کیفیت
های زندگی و توجه به ابعاد غیر مادی، برای انسان هایی با توانایی های
مختلف، جذابیت های طراحی و برنامه ریزی عرصه های مکانی را شکل داد. این
تغییر نگرش به شهر و شهرسازی با تفکر جامعه ی فراگیر به معنای توجه به تمام
افراد جامعه از هر گروه سنی و جنسی و با هر سطح توانایی، باعث عینیت بخشی
به شهرسازی فراگیر با شعار "شهر، عرصه ای برای زندگی همه ی افراد جامعه"
شد. از جمله موضوعاتی که به دنبال این نگرش به وجود آمد، توجه به گروه های
خاصی از اجتماع بود که به واسطه ی تبعیض های گوناگون اجتماعی، اقتصادی،
سنی، جنسی و یا کالبدی که توسط بزرگسالان توانا و معیارهای پیشین بنا شده
بود و به واسطه ی آن، بخش هایی از اجتماع همچون زنان، سالمندان و کودکان که
خطری برای نظم تحمیلی و پیش ساخته ی شهرها شناخته می شدند را مدنظر قرار
می داد. در پی این جریان بود که شکل گیری تفکراتی چون شهر زنان، شهر مناسب
سالمندان، شهر مناسب معلولان و شهر دوستدار کودک و ... شکل گرفت (رفیعیان،
1390).
در سایه ی توجه خاص به کودک به عنوان" کودک امروز، شهروند فعال
فردا" تئوری شهر دوستدار کودک و یا شهر سازگار با کودک مطرح شد، تئوری که
ابتدا برای حمایت کودکان پا به عرصه گذارد اما در روند تکامل خود تمام
افراد جامعه را در بر می گرفت و متاثر می ساخت. رساله ی حاضر در پی
شناساندن مفهومی به نام "شهر دوستدار کودک" است و بدین منظور ابتدا به
معرفی، بیان تاریخچه و روند شکل گیری و تکامل و گرایشات و الزامات این
مفهوم پرداخته و در ادامه ویژگی ها و شاخص های آن را مورد بررسی قرار می
دهد و در انتها به یک سری راهکارهای پیشنهادی برای طراحی فضاهای معماری
دوستدار کودک می پردازد تا در چارچوب ضوابط مناسب، به طراحی مرکز دوستدار
کودک شیراز دست یابد.
3-2-تعریف کودک
یکی از مواردی که
می¬تواند به توجیه اصول، تحلیل موضوع و ارائه راهکارهای پیشنهادی بیانجامد،
آن است که به تعریف کودک پرداخته شود، تا ادامه مطالعات را از وضوح بیشتری
برخوردار سازد. طبق تعریف فرهنگ فارسی معین، کودک به معنای کوچک، صغیر و
فرزندی که به حد بلوغ نرسیده (پسر یا دختر) یا طفل آورده شده باشد
(معین،1362، 3117). طبق تعاریف حقوقی جمهوری اسلامی ایران، کودک به فردی
اطلاق می¬شود که به سن بلوغ نرسیده باشد. قانون مدنی در تبصره یک ماده 1210
مصوبه 1360 مجلس شورای اسلامی، سن بلوغ را برای پسران پانزده سال و برای
دختران نه سال قمری ذکر کرده است (منصور،1377: 312).
کنوانسیون حقوق
کودک که مفاد آن در سال 1368 (1989) به تصویب مجمع عمومی سازمان ملل متحد
رسیده و مجلس شورای اسلامی ایران نیز در سال 1372 آن را پذیرفته است، در
ماده یک خود اشاره به آن دارد که کودک کسی است که دارای سنی کمتر از 18 سال
باشد، مگر آنکه طبق قانون اجرا در مورد کودک، سن بلوغ کمتر تشخیص داده شود
(یونیسف،1376: 3).
از جانب دیگر، معنای کودک در قوانین داخلی کشور با
یکدیگر فرق می¬کند، به عنوان مثال طبق تبصره 1 از قانون مجازات اسلامی طفل
کسی است که به حد بلوغ شرعی نرسیده باشد. ماده 79 قانون کار نیز به کار
گماشتن افراد کمتر از 15 سال تمام را ممنوع می¬داند و ماده 36 قانون
انتخابات ریاست جمهوری و ماده 29 قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی، شرایط
انتخاب کنندگان را داشتن حداقل سن 16 سال و ماده 18 قانون گذرنامه واجدین
شرایط صدور گذرنامه را داشتن سن 18 سال تمام ذکر می-کنند (عبادی، 1376:
6-4). از نظر مرکز آمار ایران کودک به کسی گفته می¬شود که اجازه فعالیت
شغلی نداشته باشد که در این تعریف سن کودک حداکثر 15 سال تمام شمسی است
(شیعه 1385: 14). در آخر، طبق تعاریف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان
ایران، مقصود از کودک افراد کمتر از 15 سال تمام است و منظور از نوجوان
افراد بین 15 تا 18 سال است (عمادی، 1390).
لازم به ذکر است که به دلیل
گستردگی مطالعات مربوط به گروه های سنی مختلف، ملاک سنجش ما در این تحقیق
کودکان 2 تا 6 سال، به دلیل حساسیت این سن در شکل گیری شخصیت افراد، است.
3-3-ویژگی های کودک
با
توجه به آنچه در مورد فرآیند رشد می آید کودکان در این مقطع سنی به طور
خلاصه و با جمع تمام جنبه‌های رشد جسمی- حرکتی، شناختی، عاطفی دارای
ویژگیهای زیر می‌باشند:
• تمایل به خود محوری و خودمرکزی دارند و اساساً هر چیز از دیدگاه و دریچه چشم خود می‌بینند.
•
تمایل به یادگیری از طریق اشیای واقعی و عینی و تجربه‌های دست اول دارند،
زیرا توانایی تفکر انتزاعی و استدلال هنوز در آنان رشد نیافته است.
بنابراین از طریق بازی و فعالیت به نحوه بهتری یاد می‌گیرند.
• تأمل
کوتاهی می‌کنند، یعنی توانائی برای تمرکز کردن و توجه به فعالیتها را برای
مدت طولانی ندارند. مدت زمان توجه آنان حدوداً 7 تا 15 دقیقه در هر دوره
زمانی است که این زمان برای فعالیتهای جسمانی و ذهنی مانند قصه گویی،
ساختمان سازی، بازی با شن و مواردی از این قبیل متناسب است.
• برای
یادگیری، کنجکاو، خودجوش و مشتاق هستند و به امور تازه با علاقه پاسخ
می‌دهند. هنوز به فعالیتهای گروهی عادت ندارند بنابراین از فعالیتهای گروهی
کوچک بهره بیشتری می‌برند.
• نمی‌توانند به مدت طولانی ساکت و آرام بنشینند، زیرا نیازی درونی برای تحرک و فعالیت جسمی در این سنین وجود دارد.
• از تکرار، به ویژه قصه و داستان و اشعار لذت می‌برند.
• به طور طبیعی و با طیب خاطر به موسیقی و اشعار دارای وزن و قافیه پاسخ می‌دهند.
البته
گرچه ویژگی های مشترکی در هر گروه سنی وجود دارد، تفاوتهای فردی در کودکان
هم از نظر میزان رشد و هم قابلیت‌ها و توانایی‌هایشان وجود دارد. کودکان
6-3 ساله نیز از بسیاری جهات با یکدیگر تفاوت دارند (عمادی، 1390).
3-4-کودک و نیازهای اجتماعی
اگر
چه شرایط خلقتی انسان، به مانند یک بوم ساخت شرایط زیست او را از نظر
طبیعی فراهم ساخته است، ولی دو وجه که لازمه استمرار حیات او بر سطح زمین
است، امکان ادامه زیست را برای انسان توجیه می کند. این دو وجه، یکی نیاز
طبیعی انسان است و دیگری نیازی است که از نظر اجتماعی بر او مرتبط است.
همانطور که از نظر طبیعی و علم رغم فراهم بودن شرایط آن در وجود انسان،
نیاز به نفس کشیدن، خوابیدن و غذا خوردن از لازمه های گردش کار حیات طبیعی
او محسوب می شود. بنابراین باید هوایی برای تنفس، جای راحت برای خوابیدن و
غذای سالمی برای خوردن او فراهم باشد. به همان نسبت نیز انسان به منظور
تأمین نیازهای اجتماعی اش لازمه هایی دارد. شرایط طبیعی به مثابه پرنده ای
است که همه گونه امکانی برای آن از نظر خلقتی فراهم شده و نیاز اجتماعی
لازمه پرواز این پرنده و حد و مرز پرش و چگونه پریدن او را مهیا می سازد.
نیازهای
اساسی کودک، قابل دسترسی و حصول است. فقط این نکته قابل اهمیت است که
شرایط مناسب رشد کودک، همواره به صورت کامل و یک جا فراهم نیست. از یک بشر
با دست درازی در طبیعت و با مصرف هزینه های فراوان به تولد آزمایشگاهی
انسان پرداخته از سوی دیگر شرایط لازم زندگی کودکان را در نقاط مختلف جهان
با تفاوت های بسیاری همراه ساخته است. صرف نظر از نیازهای اجتماعی انسان که
کودک نیز جزیی از آن است، مهمترین نیاز کودک به قرار زیر است :
- مراقب جسمی که نیازمند خانه یا پناهگاه مناسب، غذا، استراحت و بهداشت است.
- حمایت که شامل امنیت و حمایت در برابر سوء استفاده ها و آسیبهای جسمی است.
- امنیت، مراقبت، حمایت و نظارت بر شرایط او که باید با رفتار اجتماعی قابل قبول و در موقعیتی منسجم وجود داشته باشد.
- عشق، محبت، عاطفه و احترام که کودک بتواند در هنگام بروز فشارها احساس راحتی کرده و با مهربانی نگهداری شود.
هنگامی
که کودک در خانواده از نظر نیازهای فوق تأمین نباشد، این وظیفه ی مسئولان
آموزشی و محلی است که در برابر این شرایط از کودکان حمایت کنند (شارپ و
کاوی، 1379؛ 13-9 ).
میاپرینگل پیشنهاد می نماید که کودکان باید در
برابر چهار نوع نیاز عاطفی اساسی و به منظور ورود به مرحله بزرگسالی تأمین
باشند. این نیازهای عاطفی شامل محبت و امنیت، تجاربی که کودک یافته است (
تجارب جدید )، تعریف و تمجید و شناخت و بالاخره احساس مسئولیت می باشد
(داگلاس، 1374؛ 22).
